فێرگه‌ی زمانی کوردی - وانه‌ی 15

ح :

لازم به ذکر است که تعداد زیادی از زبانشناسان کورد معتقدند این نویسه در هیچ کلمه‌ی ریشه‌دار کوردی بکار نمی‌رود و این نویسه متعلق به زبانهای سامی بوده که با ورود اسلام به سرزمین کوردستان تا مدتها کوردها با تلفظ این نویسه مشکل داشتند و مدت زیادی طول کشیده تا تلفظ این نویسه را یاد گرفتند .

در الفبای لاتین نویسه‌ایی جدا برای این آوا  تعریف نشده است و از همان نویسه ی ( h / H ) استفاده می‌شود. البته‌ برای جدا کردن آن از(  ھ  H)  بهتر است یک علامت (هشت 8) روی آن قرار گیرد.   

  ڕ : ( RR / rr  )

همانطور که قبلا گفتیم هیچ کلمه‌ایی در زبان کوردی با ( ر  نازک ) شروع نمی شود. و هر کلمه‌ای که‌ با( ڕ )شروع شود حتما (ڕ)غلیظ است و علامت(هفت) آن باید گذشته‌ شود.  

گاڕان = garran  / ڕاست = Rrast - ڕادار = Rradar  

  ع :

بسیاری از زبانشناسان کورد معتقدند این نویسه در هیچ کلمه‌ی ریشه‌دار کوردی بکار نمی رود و این نویسه متعلق به زبان های سامی بوده که با ورود اسلام به سرزمین کوردستان تا مدتها کوردها با تلفظ این نویسه مشکل داشتند و مدت زیادی طول کشیده تا تلفظ این نویسه را یاد گرفتند .

در الفبای لاتین نویسه‌ایی جدا برای این آوا  تعریف نشده است و معمولا از ترکیب مصوتها با صامت بعد از ( ع ) استفاده میشود.برای ساده سازی به نحوه‌ی تلفظ این حرف در زبان فارسی دقت کنید.  البته‌ بهتر است از علامت(,) ویرگول در لاتین برای این نویسه‌ استفاده‌ شود. 

علی ( در فارسی ؟ الی تلفظ می شود ) =  

عبد ( در فاسی ؟ ابد تلفظ می شود ) = ebid  ,  

عالی ( در فاسی ؟ آلی تلفظ می شود ) =,Alî
 
عشق ( در فاسی ؟ اِشق تلفظ می شود ) = ,Êşq  

 غ : 

یادآوری :

در بیشتر کلمات ریشه‌دار زبان کوردی نویسه ی " غ "  به نویسه ی  " خ " تبدیل می شود . در کلماتی که همچین تبدیلی صورت نمی گیرد کلمه‌ا‌ی کوردی جای کلمه‌ی بیگانه را می‌گیرد  .

کلمه غیر کوردی   نوشتن کلمه با الفبای عربی                            تبدیل "غ"به"خ"یا جایگزینی با یک کلمه کوردی

------------------------------                                            ------------------------------

   غم     >>              غەم                                           >>                   خەم

  غافل   >>              غافڵ                                          >>                   خافڵ

  غزال    >>            غەزاڵ                                            >>                   خەزاڵ

   غار     >>               غار                                        >>                    ئەشکەوت

در الفبای لاتین نویسه‌ایی جدا برای این آوا  تعریف نشده است و معمولا استفاده‌ایی هم ندارد اما اگر به هر دلیلی نیاز باشد از ( X/x ) استفاده می شود.البته‌ برای جدا کردن آن از( خ  x ) بهتر است یک علامت(8 هشت) روی ایکس گذاشته‌ شود.   

  ڵ ( LL / ll  ) :

این حرف هیچگاه در ابتدای کلمه قرار نمی گیرد. یعنی هیچ کلمه‌ای  در زبان کوردی با آوای" ل غلیظ   " آغاز نمی‌گردد و اگر کلمه‌ایی با " ل "  شروع شود حتما " ل  نازک " است ، که در ابتدای آن کلمه استفاده شده است. . 

تاڵ = tall  - ماڵ = maLL - حاڵ=hall   

مصوتها :

بزرۆکە   ( I / i  ) 

یادآوری :

این صدا که عرب آنرا کسره‌ی مختلسه می خواند ، در زبان کوردی به بزرۆکە  

( گم شده – پنهان شده ) معروف شده است . این کسره آنقدر کوتاه ادا  می‌شود که انگار گم یا پنهان شده است .

در الفبای زبان کوردی با رسم الخط عربی برای مصوت هشتم ( بزرۆکه ) هیچ نشانه ایی تعیین نشده است و همین به دو مشکل اساسی زیر منجر شده است :

1 -  تعدادی از کلمات کوردی هستند مانند ( بردن ، من ، مردن ) در ظاهر فاقد مصوت هستند اما به هنگام تلفظ یک صدای کسره بسیار کوتاه خودنمایی می کند . بدین معنی که این صدا هم وجود دارد و هم تلفظ می شود اما در الفبای زبان کوردی با رسم الخط عربی هیچ نشانه ای برای نشان دادن آن درنظر گرفته نشده است

2 - اشکال دوم زمانی خودش را خوب نشان می دهد که بخواهیم
 زبان کوردی را بر اساس رسم الخط عربی به یک غیر کورد آموزش دهیم . 

 کورد ها خود با توجه به زبان مادری بودنشان ، ناخوداگاه می توانند تشخیص 

 دهند که در کجای کلمه (صدای کسره کوتاه ) وجود دارد اما برای غیر کورد چنین 

 امکانی حداقل در ابتدای راه وجود ندارد و این خود باعث سردرگمی می شود.  

      له‌تیف سوڵتانی