* هه‌وه‌توو *
قوتابخانه‌ی عه‌تائوڵڵا ئه‌مینی که‌سنه‌زان هه‌وه‌توو
* هه‌وه‌توو *
قوتابخانه‌ی عه‌تائوڵڵا ئه‌مینی که‌سنه‌زان هه‌وه‌توو
آزمون آغازین ادبیات فارسی کلاس نهم
آزمون آغازین ادبیات فارسی کلاس نهم
نام و نام‌خانوادگی: نام آموزشگاه:
طراح: لطیف سلطانی مهر 1394
...........................................................................................................................................................................
1- شعر "پند پدر" سروده‌ی...............و در قالب...............است.
1- ایرج میرزا- غزل 2- میرزاده‌ی عشقی- قصیده
3- میرزاده‌ی عشقی- مثنوی 4- ایرج میرزا- مثنوی
2- با توجه به بیت زیر کدام گزینه نهاد است.
روزی که در آن نکرده‌ای کار آن روز ز عمر خویش مشمار
1- تو 2- کار 3- عمر 4- روزی
3- بن مضارع کدام یک از فعلهای زیر نادرست است.
1- جویم: جوی 2- بنگر: نگر 3- می‌کوش: کوش 4- نکرده‌ای: کرد
4- "به نادانی خود معترف شدی" یعنی:
1- با نادان هم‌عقیده شدی 2- نادانی خود را نشناخته‌ای
3- با افراد نادان همنشین شدی 4- پذیرفته‌ای که نادان هستی
5- در کدام گزینه تمام واژه‌ها از نظر املایی صحیح هستند.
1- برخواست، مظاهر، چرتکه، چاپار 2- غفلت، اسارت، فضایل، بغض
3- مظاهر، حریم، فرع، چیره‌گی 4- متعالی، هنجار، حویت، معترف
6- مفرد کلمات ( افراد، فضایل، احوال) به ترتیب در گزینه‌ی ........آمده است.
1- مفرد، فضیلت، حال 2- فرد، فاضل، حال
3- فرد، فضیلت، حال 4- فردی، فضله، حال
7- املای کدام گزینه درست است.
1- نمازگذار 2- خدمتگذار 3- قانون‌گذار 4- سپاس‌گذار
8- همخانواده‌ی شیوع در کدام گزینه آمده است.
1- شایعه 2- تشییع 3- مشایعت 4- شعاع
9- کدام یک از ترکیبهای زیر "ترکیب وصفی" است.
1- قطرات آب 2- توده‌ای آهکی 3- نور خورشید 4- زخم سردار
10- این بیت شعر از کیست؟
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
1- سعدی 2- مولوی 3- حافظ 4- سنایی
11- در مصراع " ای هدهد صبا به سبا می‌فرستمت" "صبا و سبا" چه ارتباط معنایی با هم دارند.
1- همخانواده 2- مترادف 3- متضاد 4- هم‌آوا
12- در کدام یک از جمله‌ها فعل اسنادی به‌کار رفته است.
1- شاه به تنگنا افتاد 2- توطئه‌ی انگلیس شکست خورد
3- سید جمال آرام و قرار نداشت 4- تنباکو تحریم شد.
13- " سقف" در این عبارت چه نقش دستوریی دارد.
قطرات آب از شکاف سقف می‌لغزید.
1- صفت 2- متمم 3- نهاد 4- مضاف‌الیه
14- بیت زیر به ترتیب با چه کلماتی کامل می‌شود.
" حیف است طایری چو تو در...........غم زین جا به آشیان............می‌فرستمت
1- سرزمین، وفا 2- خاکدان، وفا 3- خاکدان، سبا 4- بارگاه، سبا
15- کدام رکن از ارکان تشبیه را می‌توان حذف کرد؟
1- مشبه 2- مشبه‌به 3- وجه‌شبه 4- همه‌ی موارد
16- " نژند" یعنی:
1- کهنه 2- غمناک 3- نمناک 4- قدیمی
17- املای کدام واژه با توجه به معنای آن نادرست است.
1- قراضه: کهنه 2- ضلال: سایه‌ها 3: محوطه: میدان 4- مواعظ: اندرزها
18- کدام واژه با " الهیت" همخانواده است.
1- الهه 2- اله 3- الله 4- همه‌ی موارد
19- کدام صفت پروردگار در بیت زیر اشاره نشده است.
خداوند بخشنده‌ی دستگیر کریم خطابخش پوزش‌پذیر
1- غفار 2- تواب 3- رحمان 4- خالق
20- مجموعه‌ی " پریشان" اثر...............است.
1- صائب تبریزی 2- قاآنی شیرازی 3- وصال شیرازی 4- ملک‌الشعرای بهار
21- کدام گزینه از نظر ساختاری با بقیه متفاوت است.
1- سرزمین 2- شکوه 3- آزادمنش 4- مهربان
22- اگر بیت "شنیده‌اید که آسایش بزرگان چیست؟ برای خاطر بیچارگان نیاسودن" بیت نخست از یک شعر باشد، قالب آن شعر چیست؟
1- غزل 2- قطعه 3- قصیده 4- مثنوی
آزمون آغازین ادبیات فارسی کلاس هشتم
آزمون آغازین ادبیات فارسی کلاس هشتم
نام و نام‌خانوادگی: نام آموزشگاه:
طراح: لطیف سلطانی مهر 1394
...........................................................................................................................................................................
1- جمله‌ی "هوا بارانی است" به کدام صورت خوانده نمی‌شود.
1- امری 2- عاطفی 3- پرسشی 4- خبری
2- کدام معنی از بقیه دورتر است.
1- تقصیر 2- سهل‌انگاری 3- تاخیرکردن 4- کوتاهی
3- در بیت " این زندگی حلال کسانی که همچو سرو آزاد زیست‌کرده و آزاد می‌روند" بر چه مفهومی تاکید شده است.
1- بخشندگی 2- وارستگی 3- بلندقامتی 4- آزاد بودن
4- کدام کتاب از نادر ابراهیمی نیست.
1- کلاغ‌ها 2- دور از خانه 3- قصه‌های ریحانه خانم 4- به هوای گل سرخ
5- بیت زیر از چند جمله تشکیل شده است.
" گه از دیوار سنگ آمد گه از در گهم سرپنجه خونین شد، گهی سر
1- سه 2- دو 3- چهار 4- یک
6- در کدام گزینه مترادف وجود ندارد.
1- شط و دریا 2- مستجاب و برآورده شده 3- مقام و درجه 4- اولیا و عارفان
7- بن مضارع کدام واژه نادرست است.
1- ورزیدن: ورز 2- بخشیدن: بخشا 3- پرداختن: پرداز 4- باختن: باز
8- معنی کدام واژه نادرست است.
1- تردید: شک 2- اثنا: پایان 3- گویی: انگار 4- دل‌آزرده: ناراحت
9- شعر زیر در چه قالبی سروده شده است و چه کسی آنرا سروده است.
از دی که گذشت هیچ از او یاد مکن فردا که نیامده فریاد مکن
بر نامده و گذشته بنیاد مکن حالی خوش باش و عمر بر باد مکن
1- قطعه- مولوی 2- رباعی- خیام 3- رباعی- ابوسعید ابی‌الخیر 4- غزل- سعدی
10- کدام گزینه نادرست است.
1- خستگی: خسته+ی 2- زندگی: زنده+ی 3- شگفتی: شگفته+ی 4- آهستگی: آهسته+ ی
11- "دوست خوب کیمیاست" یعنی:
1- دوست خوب قابل اطمینان است 2- دوست خوب دوست داشتنی است
3- دوست خوب قدرتمند است 4- دوست خوب کمیاب و باارزش است
12- شعر" با بهاری که می‌رسد از راه" از کیست؟
1- پروین اعتصامی 2- قیصر امین پور 3- محمود کیانوش 4- محمدجواد محبت
13- کدام واژه با بقیه فرق دارد.
1- شوق 2- شفقت 3- اشتیاق 4- مشتاق
14- کدام بیت با جمله‌ی" داننده‌ی آشکار و نهان است" ارتباط معنایی دارد.
1- ای یاد تو مونس روانم جز نام تو نیست بر زبانم
2- هم تو به عنایت الهی آنجا قدمم رسان که خواهی
3- هم قصه‌ی نانموده دانی هم نامه‌ی نانوشته خوانی
از ظلمت خود رهاییم ده با نور خود آشناییم ده
15- در عبارت زیر منظور از "بینایی" چیست؟
"دانایی ده، که از راه نیفتیم، بینایی ده، تا در چاه نیفتیم"
1- توانایی و قدرت 2- بینش و آگاهی 3- نور و روشنایی 4- هوشیاری و دقت
16- "در پوستین خلق افتادن" کنایه از:
1- با مردم درگیر شدن 2- غیبت کردن 3- مردم را نادیده گرفتن 4- فریاد کشیدن بر سر مردم
17- آرایه‌ی مقابل کدام بیت نادرست است.
1- ای کار گشای هرچه هستند نام تو کلید هرچه بستند( تشبیه)
2- ای هست‌کن اساس هستی کوته ز درت درازدستی ( کنایه)
3- هم تو به عنایت الهی آنجا قدمم رسان که خواهی( تشخیص)
4- از ظلمت خود رهاییم ده با نور خود آشناییم ده(تضاد)
18- مولف کدام کتاب نادرست است؟
1- مخزن‌الاسرار: خواجه عبدالله انصاری 2- اسکندرنامه: نظامی 3- گلستان: سعدی 4- تنفس صبح: قیصر امین پور
19- رابطه‌ی کلمات کدام واژه مانند بقیه نیست.
1- خاستن، خواستن 2- گل، گل 3- عار، آر 4- صبا، سبا
20- در بیت زیر کدام واژه‌ها مسند هستند.
دانه‌ها چون در زمین پنهان شود سر آن سرسبزی بستان شود
1- دانه‌ها، سر 2- پنهان، بستان 3- پنهان، سرسبزی 4- دانه‌ها، بستان
21- رابطه‌ی کدام دو واژه مترادف است.
1- همت و غیرت 2- شور و شعور 3- زمین و آسمان 4- والا و عالی
22- بن‌مضارع "سوختن و ساختن" به ترتیب در کدام گزینه آمده است.
1- سوز، ساخت 2- ساز، سوز 3- سوخت، ساخت 4- سوز، ساز
" مێژوووه برینداره‌که‌م"
" مێژوووه برینداره‌که‌م"
له‌تیف سوڵتانی-کارناسی ئه‌ده‌بییاتی فارسی- سنه
(ملتی که تاریخ و گذشته‌ی خود را نداند محکوم به تکرار آن است)
له ئه‌ستوونده‌که سه‌ره‌کییه‌کانی چاند و فه‌رهه‌نگی هه‌ر گه‌لێک مێژوو و زمانه‌که‌یه‌تی، تکاکارم خه‌ڵکی کورد نه‌خاسما خۆرت و لاوانمان، مێژووی ڕاسته‌قینه‌ی کوردستان بخوێننه‌وه تا بزانن چیمان به سه‌ر هاتووه و نه‌ته‌وه‌ی کورد چ مێژوویه‌کی خوێناوی و پڕ له کاره‌ساتی هه‌بووه؛ به‌ڵکوو ئه‌زموون و وانه‌یه‌ک وه‌رگرین و بیکه‌ینه چرای ڕێی داهاتیمان.
لاوانمان ئه‌گه‌ر مێژووی وڵاته‌که‌یان بزانن، کوردستانیان خۆش ده‌وێ، زمانی کوردییان خۆش ده‌وێ و بۆ فێر بوونی تێده‌کۆشن و غه‌واره ناتوانێ فریویان بدا و تووشی شتی خراپ و پیسیان بکات. جۆرێ هاوسۆزی و ئه‌رک و به‌رپرسیاره‌تی له هه‌مبه‌ر وڵاته‌که‌یان له ده‌روون و ناخیاندا چه‌که‌ره ده‌کا و شین ده‌بێ و وشیاری نه‌ته‌وه‌یی په‌یدا ده‌که‌ن.
مخابن هه‌ر کات چاو له‌و مێژووه پیرۆزه که له خۆم و نه‌ته‌وه‌که‌م بۆ خۆمم ساز کردووه ده‌که‌م، که‌متر خاڵێکی دڵنشینی تێدا ده‌دۆزمه‌وه، له هه‌ر شوێنێکه‌وه که ده‌مه‌وێ ڕێگام بدۆزمه‌وه، ئاکام یان هه‌ته‌ر ده‌بێ یان ده‌گه‌یێته هێڵێکی سوور، یان هێشتا زامه‌کانی ساڕێژ نه‌بۆته‌وه، یان دڵۆپه خوێنه‌کان به‌رده‌وام ده‌ڕژێته سه‌ر لاپه‌ڕه‌کانی زه‌مان و مه‌کان. ئه‌و مێژووه پیرۆزه‌ی که من له خۆم و نه‌ته‌وه‌که‌م دروست کردووه، هێشتا بۆنی بارووت و دووکه‌ڵ و بۆنی خوێن و مه‌رگی لێ دێ، له‌و مێژووه پیرۆزه‌ی مندا ڕه‌نگه‌کان ئه‌گه‌رچی به کۆنه بزمارێکی ژه‌نگ‌لێدراو سوور و سپی و که‌سک له سووچێکدا به عه‌رزدا کوتراوه، دیسان سوور ده‌نوێنن، له‌و مێژووه پیرۆزه‌ی که من له خۆم و نه‌ته‌وه‌که‌م و نیشتمانه‌که‌م دروست کردووه، ته‌نانه‌ت که‌وڵی ئه‌وینیشیان که‌ندووه و ناردوویانه‌ته قوربانگه، مێژووی پیرۆزی وڵاتی من سیمایه‌که له مه‌رگی وه‌پێش چاو هاتوو، باشتر بڵێم وێنه‌ی ڕاسته‌قینه‌ی مه‌رگه و به تاق و ته‌نیا وێنه‌ی شوبهێندراو، تارماییه‌که له ڕاسته‌قینه‌یه‌ک با ناوی ژیان....!
مامۆستا هه‌ژاری نه‌مر له‌باره‌ی مێژووه‌وه ده‌ڵێ: "ڕه‌گی نه‌ته‌وه مێژووه.گه‌لێک که ئاگای له ڕابردووی خۆی نه‌بێ وه‌ک دارێکه که له سه‌ر به‌رده‌ڵان و جێگای ڕه‌ق و سه‌خت ڕوا بێ و ڕیشه‌ی دا نه‌کوتابێ. به‌ڵێ مێژوو گه‌نجینه‌یه‌کی پڕ له ئامۆژگاری و ئه‌زموونه. ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌موو به‌سه‌رهات و هات و نه‌هاتانه‌ی پێشوو بمێننه‌وه و ببنه تێشووی هزر و بیر و نه‌وه‌ی داهاتوو بیخوێننه‌وه و ژیرانه لێ بتۆژنه‌وه، ئامیانی ژێرکه‌وتن و هۆی سه‌رکه‌وتن و سه‌ربه‌رزبوونیان لێکده‌نه‌وه به هه‌زاران په‌ندی ئه‌وه‌نده به نرخی تیا ده‌ست ده‌که‌وێ که له نرخاندن نایه.
بۆ نموونه با دوور نه‌ڕۆین له نزیک خۆمان بنۆڕین عه‌ره‌ب هه‌شتسه‌د ساڵ له ژێر پێی مه‌غوول و تورکاندا نقه‌ی ده‌هات یان جووله‌که دووهه‌زار ساڵ بێ‌نیشتمان و ته‌ریده له جیهاندا سه‌رگه‌ردان بوون؛ به‌ڵام چونکه مێژووی کۆنی پڕئه‌زموونی گه‌له‌که‌یان پارێزراو بوو له‌و سه‌دان یان هه‌زاران ساڵ ژێر چه‌پۆکی و ژین تاڵیشدا هه‌ر مانه‌وه و نه‌توانه‌وه و توانیان له نێو گه‌لانی جیهاندا شوێنه‌واری خۆ دیاری که‌ن. به‌ڵام ئێمه‌ی کوردی کڵۆڵ و چاره‌ڕه‌ش، ئێمه‌ی کوردی سه‌ربه هه‌ش، ئێمه‌ی کوردی کوس‌که‌وتووی دابه‌ش‌کراو، له نێوان کڵاوسوور و کڵاوڕه‌ش و سه‌رپێچ په‌تا به جووت قۆشه‌یی و بێفه‌ڕی بووینه گای به‌ش، کوا ئه‌زموونی ڕابردوومان؟ کوا مێژوومان؟ به ده‌م و قسه ئێژین ئێمه نه‌ته‌وه‌یه‌کی له مێژینه‌ین، له شه‌ڕ ئازاین، دوژمن ده‌کوژین و له‌ت‌له‌ت ده‌که‌ین ئێستا له کوێین؟ به هه‌ر حه‌وت چینی زه‌ویدا ڕۆچووین و هه‌رواش ڕۆ ده‌چین، ڕۆژ له ڕۆژێ پتر به هه‌ڵپه و به په‌له به‌ره‌و جه‌هه‌نده‌م په‌ل ده‌بین!
له بێ‌ڕه‌گی نه‌ک دارووکه‌ش بگره پشیله پایزه‌ین، نه‌ک به بای زریان و شه‌ماڵ، به فووی منداڵ باڵ ده‌گرینه‌وه. به فه‌رمووده‌ی عه‌ونی شاعیر: هه‌ر ده‌ڕۆین و پێناگه‌ین، هه‌ر ده‌ڵێین و تێناگه‌ین".
له مێژووی پڕ له هه‌وراز و نشێو و نه‌هامه‌تی کورددا به هه‌زاران کاره‌ساتی تاڵ ڕوویداوه و هه‌زاران که‌س له ڕێی ئازادی نه‌ته‌وه‌که‌یاندا گیانی خۆیان له ده‌ست داوه. وڵاتی کوردان به بێ ڕه‌زامه‌ندی کوردان له سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی شازده‌یه‌می زایینی له نێوان دوو زلهێزی ناوچه‌که واته ئیمپراتۆری عوسمانی و سه‌فه‌وی دابه‌ش کرا و به کرده‌وه دوو کوردستان دروست بوو واته: کوردستانی سه‌فه‌وی و کوردستانی عوسمانی. ئه‌م دوو ئیمپراتۆرییه زاڵمه هه‌میشه کوردیان هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تاند و له شه‌ڕه‌کانی نێوان خۆیاندا ده‌یانخسته پێش له‌شکره‌وه، واته کورد هه‌میشه ئاوردووی شه‌ڕه‌کانیان بووه، چونکه کورد له شه‌ڕدا زیره‌ک بووه. به‌ڵام کوردی چاره‌ڕه‌ش قه‌ت بیری نه‌ده‌کرده‌وه بۆ ده‌بێ من بۆ ئه‌مانه شه‌ڕ بکه‌م ئه‌ی خۆم چیم له‌م سه‌رکه‌وتنانه پێ ده‌بڕێ، هیچ! نه‌گبه‌تی ئێمه‌ی کورد ئه‌مه بووه که بۆ هه‌موو که‌سێک شه‌ڕمان کردووه ته‌نیا بۆ خۆمان شه‌ڕمان نه‌کردووه.
جارێکی تر له سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌میش‌کوردستان له‌نێوان وڵاته ده‌سکرده‌کانی ئیستعماری فه‌رانسه و ئینگلیسدا به‌ش به‌ش کرا و کرایه چوار به‌شه‌وه.
کاتێ مرۆڤ بیر له وه‌ها مێژوویه‌کی پڕ له ڕه‌نج و نه‌هامه‌تی و کوشت و بڕه ده‌کاته‌وه بۆ بێکه‌سیی و چاره‌ڕه‌شی ئه‌م گه‌وره‌ترین نه‌ته‌وه بێ‌ده‌وڵه‌ته‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی نێوه‌راست ده‌ست ده‌کاته گریان و شێعره‌کانی پێشه‌کیی دیوانی مه‌م و زینی خانیمان بیر دێنێته‌وه که به دڵێکی پڕ له عه‌زره‌ت و داخه‌وه چوار سه‌ده پێش واته(1650)ی زایینی، ده‌ردی ئه‌مڕۆی میلله‌تی کوردی به‌یان کردووه که مامۆستا هه‌ژاری نه‌مر به جوانی وه‌ری‌گێڕاوه‌ته سه‌ر زاراوه‌ی کوردی نێوه‌ڕاست:
ڕێ و شوێنی وه‌هایه چه‌رخی گه‌ردوون نه‌ویایه‌تییه له پاش به‌رز بوون
بەدبەختی سەری لە ئێمە داوە تۆزکاڵێ کەمایەسی نەماوە
ئاخۆ دەبێ ڕووبکاتە کەم بوون؟ یاخۆ هەر دەبێ بە مانی گەردوون؟
دەردی دڵی خۆم بێ لەم وتانە زین و مەم ئەدی چ بن بەهانە
تۆ بڵێی کە هەڵێ چ زوو چ دێرێک بۆ ئێمە لە عاسمان ستێرێک؟
لێن هه‌ڵبکه‌وێت جیهان په‌نایه‌ک په‌یدا ببێ بۆ مه پادشایه‌ک
بەختی مە لە خەو هەڵستێ جارێک جارێک بکەوێتە کار و بارێک
ئه‌م به‌خته ڕه‌شه‌ی له سه‌ر مه ڕاکا کوردیش له جیهان بره‌و په‌یا کا
کورد هێندە کە بە جەرگ و دوورە ترسن کەمتر لە بە یەک گەیین دەپرسن
کەس بۆ کەسێ نابێ چاو دەبەر بێ هەرکەس دەیەوێ زل و بەسەر بێ
لەم سەر ڕەقییە ودەماری زلیان بێگانە دەبن سواری ملیان
هه‌ر خۆیه‌تی زل،که‌وه و ڕه‌ش و بۆر هه‌ر بۆیه بوونه‌ته هێزی خۆخۆر
کوردیش که ببایه یه‌کدڵ و ده‌ست ده‌ستیان ده‌که‌وت ژیانی سه‌ربه‌ست
ڕۆم و عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م سه‌ر و به‌ر بۆ ئێمه به‌نێ ده‌بوون به نۆکه‌ر
مەزنی مە کە ژیر و چاکە ناسە بۆم تێ نەگەیەندرا چ باسە
بێگانە نەڵێن کە کورد نەزانن بێ نووسەر و هۆنەر و زمانن
کورد هێندە نە گێل و گێژ و کاسن داخم ئەوە بێ کەسن کەساسن
ژیر و بەدڵن گەلێک دەزانن بێ خێوییە بێ سەرو زمانن
بۆ مەش کە هەبایە پادشایێ خوا تاجێکی پێ ببەخشایێ
ئێمەی لە کەساسی دەردەهێنا بێستانی هیوای وەبەر دەهێنا
بۆ مەش کە هەبایە سەربڵندێک زۆر زان و بە بیر و مەرد و ڕەندێک
تورکان نه‌ده‌بوون به سه‌ر مه‌دا زاڵ بۆ کوند نه‌ده‌بووینه لانه وماڵ
چۆن بۆ عه‌جه‌مان ده‌بووینه ژێرده‌ست ژێرده‌ستی شتی وه‌ها نه‌وی و په‌ست
هه‌ر ڕۆژی به‌رێ خودای ته‌وانا ڕۆم و عه‌جه‌می له سه‌ر مه دانا
بێ شه‌رمییه ژێر ده‌ستی ئه‌مانه ئه‌م شه‌رمه له پیاوه گه‌وره‌کانه
شووره‌ییه له میر و نامداران سووچیان چییه هۆنه‌ر و هه‌ژاران
کورد چۆن ده‌بێ دیل و چاره ڕه‌ش بن که‌ی ڕاسته له خۆشی دووره به ش بن
بۆ به‌خشش و دڵ به ناو و ده‌نگن شێرن له هه‌را پڵنگی جه‌نگن
بۆ ڕۆم و عه‌جه‌م وه‌کوو دیوارن ئه‌م هۆیه که‌وا کز و هه‌ژارن
گۆپاڵی ده‌سی ئه‌وانه ئێمه‌ین بۆ تیری به‌ڵا نیشانه ئێمه‌ین
خۆیان له گه‌ڕ و هه‌رایه دوورن کورد به‌ند و کلیلی سه‌ر سنوورن
یه‌ک هێرشی بۆ سه‌ر ئیدی بێنێ هه‌ر کورده ده‌بن شه‌ڵاڵی خوێنێ
بۆ مەش کە هەبایە خێو و سەردار بەخشندە و ژیر و زیت و وشیار
ژیری و هونەری بەدڵ کڕیبا ژەنگی لە دڵی هەژار سڕیبا
من ئێستە لە کۆڕی وێژەوانان ئاڵام دەشەکا لە عاسمانان
ده‌م خسته‌وه ژین مه‌لای جزیری پێم زیندوو ده‌بوو عه‌لی حه‌ریری
واشاد ئه‌بوو پێم فه‌قێی ته‌یران گیانی به فڕین ده‌هاته سه‌یران
چ بکه‌م که گه‌لێ که‌ساده بازاڕ کووتاڵه‌که باشه، نیمه کڕیار
پایه‌ی هۆنه‌ران به پاره به‌نده هه‌ر که‌س که هه‌ژاره کاری گه‌نده
زانستی هه‌موو بده‌ی به پووڵێ پێت وا نه‌بێ که‌س ده‌سی بجووڵێ
که‌س ناکا به‌مه‌یته‌ری خۆ جامی ڕاناگرێ به نۆکه‌ری نیزامی.....
ئه‌گه‌ر سه‌رێک له کتێبخانه ئه‌له‌کترۆنییه کوردییه‌کان بده‌ین به سه‌دان په‌ڕاوی به نرخ له مه‌ڕ مێژووی کوردستان و زمانی کوردییه‌وه ده‌ستمان ده‌که‌وێ. من لێره‌دا چه‌ند ماڵپه‌ڕی به‌نرختان پێ ده‌ناسێنم که ده‌توانن سه‌ردانیان بکه‌ن و کتێبی باش باشیان لێ داگرن.
1- کتێبخانه‌ی موکریانی:mukiryani.com
2- کتێبخانه‌ی په‌رتووک:pertwk.com
3-کتێبخانه‌ی ئه‌وین:evinebook.blogfa.com
4- کتێبخانه‌ی سپیرێز:spirez.org
5- کتێبخانه‌ی سه‌رده‌م:serdam.net
وشه و ده‌سته‌واژه و په‌نده کوردییه‌کانی نێو خوسرهو و شیرین و حه‌وت‌په‌یکه‌ری نیزامی گه‌نجه‌وی
" لێکدانه‌وه‌ی دیارده زمانییه‌کانی چاند و زمانی دایکیی، له خوسرهو و شیرین و حه‌وت‌په‌یکه‌ری نیزامی گه‌نجه‌ویدا "
(وشه و ده‌سته‌واژه و په‌نده کوردییه‌کانی نێو خوسرهو و شیرین و حه‌وت‌په‌یکه‌ری نیزامی گه‌نجه‌وی)
دوکتۆر سەیید ئەحمەد پارسا
وەرگێڕ لە فارسییەوە: له‌تیف سوڵتانی
letifkurd@gmail.com
به‌کورتی (چکیدە):
بێگومان ده‌زانین که "جەمالەددین ئەبوومحەممەد ئەلیاس بن یووسف" ناسراو به نیزامی گه‌نجه‌یی شاعیری سه‌ده‌ی شه‌شی کۆچی(دوازده‌ی زایینی) له که‌ڵه‌شاعیران و ئه‌ستوونده‌کانی ئه‌ده‌بی کۆن و کلاسیکی فارسییه؛ که به پێشه‌نگی چیرۆک‌نووسیی له وێژه‌ی فارسیشدا ناوی ده‌رکردووه؛ به سه‌رنجدان به کورد بوونی دایکی نیزامی، ئه‌م پرسیاره قوت ده‌بێته‌وه، ئه‌م کورد بوونه‌ی دایکی نیزامی چ ڕه‌نگدانه‌وه و ده‌ورێکی تۆکمەی له‌سه‌ر زمان و شێعر و به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌و داناوە؟ ئامانجی سه‌ره‌کی ئه‌م تۆژینه‌وه‌یه، لێکۆڵینه‌وه‌یه‌که لەم مژارە، واتە پەیڤ و وشه و ده‌سته‌واژه کوردییه‌کانی دووتوێی دوو کتێبی به‌ناوبانگی شیرین و خوسرهو و حه‌وت‌په‌یکه‌ری نیزامی.
بۆیه هێژا دوکتۆر سه‌یید ئه‌حمه‌د پارسا مامۆستای وێژه‌ی فارسی "زانستگای کوردستان"ی پارێزگای سنه له وتارێکی به‌پێز و تێروته‌سه‌لی به‌ڵگه‌داری زانستیدا که به زمانی فارسی نووسیویه‌تی له ژێر ناوی"بررسی و تحلیل جلوه‌های زبانی فرهنگ مادری در خسرو و شیرین و هفت پیکر نظامی گنجوی" هه‌وڵی داوه به گه‌ڕان و پشکنین له ناواخنی دێڕه شێعرییه‌کانی دوو کتێبی ناو براودا، زۆر وشه و زاراوە و ده‌سته‌واژه و کینایه و په‌ندی پێوه‌ندیدار به بواری زمانی دایکیی نیزامی-کوردی- له‌م دوو کتێبه‌دا ده‌ربێنێت و بیخاته به‌ر باس و لێکۆڵینه‌وه؛ له دواییدا به‌م ئه‌نجامه‌ش گه‌یشتووه که، زمانی دایکیی نیزامی ده‌ورێکی تۆکمە و گرنگی له‌سه‌ر خولقانی ئاسه‌واره‌کانی ئه‌و، نه‌خاسما ئه‌م دوو بەرهەمەی داناوه. منیش میناک ڕێبوارێکی سه‌وداسه‌ری زمان و وێژه‌ی کوردی لێره‌دا دەقاودەق ده‌قی وه‌رگێڕدراوی وتاره‌که ده‌خه‌مه به‌رده‌ست خوێنه‌رانی ڕێزداری کورد. هێڤیدارم ببێتە هۆی ئاوڕدانەوەی مامۆستایانی پایەبەرزی وێژە و زمانی فارسی بەرەو لای زمانی کۆن و ڕەسەنی کوردی.
پێشه‌کی (مقدمە):
شاعیران گۆش و په‌روه‌رده‌کراوانی نێو ئه‌و ئاقار و کۆمه‌ڵگایه‌ن که تێیدا ده‌ژین؛ بۆیه تێڕوانین و هزر و ئاسه‌واره‌کانیان ڕه‌نگدانه‌وه‌یه‌که له تایبه‌تمه‌ندییه چاندی و کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی تاکه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه. زۆر هۆکاری وه‌کوو: جوگرافیا، هه‌لومه‌رجه کۆمه‌ڵایه‌تی و ڕامیارییه‌‌کانی زاڵی سه‌رده‌م، ڕاده‌ی وشیاری و خوێندەواریی هۆزانڤانان، واقیع و ڕووداوه مێژوویییه‌کان و هتد، ده‌توانێ ده‌ورێکی بەرچاوی له سه‌ر ئه‌ندێشه و ئاوه‌ز و زمانی شاعیران هەبێت. یه‌ک له‌م هۆکاره گرنگانه زمانی دایکیی، واته زمانی زگماکی ئه‌و هۆنه‌ره‌‌یه.
چاند - فه‌رهه‌نگ، کولتوور- به گشتیی، هه‌موو ئه‌و شتانه‌یه که ئێمه له خه‌ڵکی دیکه‌وه فێری ده‌بین و تا ڕاده‌یه‌کی زۆر، گشت کرده‌وه ئینسانییه‌کان، ڕاسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ له فه‌رهه‌نگه‌وه هه‌ڵده‌قوڵێن و له ژێر ده‌سته‌ڵات و کاریگه‌ریی ئه‌و دان. کولتوور و فه‌رهه‌نگی مرۆڤی، میراتێکی که‌ڤنه که له درێژه‌ی چاخ و سه‌ده‌کاندا له پێشینیانه‌وه بۆ نەهاتووان و له به‌ره‌یه‌که‌وه بۆ به‌ره‌یه‌کی دی گوازراوه‌ته‌وه و هه‌ر ده‌میش له گه‌شه و ئاڵوگۆڕ دایه.
فه‌رهه‌نگ و زمانی دایکیی بە واتای ئه‌و چاند و زمانه‌یه که تاکێک تێیدا له دایک ده‌بێت و هزر و بیر و ئه‌ندێشه و ئاکاره‌کانی له‌وێدا گه‌شه و نەشە ده‌کا و ده‌ژێیته‌وه.( پاشماوه‌ی وتاره‌که له مه‌هابادی 175دا بخوێننه‌وه)